برنامه دولت چهاردهم در قالب 64 راهکار اجرایی در حوزه‌های «توسعه انسانی و رفاه اجتماعی»، «حفاظت از منابع زندگی در ایران»، «توسعه اقتصادی»، «افزایش درآمدهای پایدار» و «بازسازی ساختار دولت» تدوین شده است.
در این برنامه، به تشریح مسائل اصلی، بیان راهبردها و ارائه برنامه اجرایی برای حل هر مساله پرداخته شده است. ذی‌نفعان این برنامه شامل این گروه‌ها هستند:
- عموم مردم
- روستاییان و کشاورزان
- خانواده‌ها
- معلولان
- دانش‌آموزان
- دانشگاهیان
- بخش خصوصی
- کارکنان و مدیران دولت
- گردشگران خارجی
این برنامه را با توجه به برگزاری چهاردهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری تدوین و جهت استفاده کاندیداها، کارگزاران دولتی، پژوهشگران و عموم افراد جامعه منتشر کرده‌ام. امیدوارم که از آن استفاده شود.
فایل برنامه: https://shamshirgar.com/Dolat14.pdf
مقدمه برنامه دولت چهاردهم
خداوند سرنوشت هیچ قومی را تغییر نمی‌دهد مگر آنکه آن‌ها خود را تغییر دهند. (قرآن کریم، الرعد، 11)
برنامه‌ای که دولت‌ها ارائه می‌کنند، معمولاً دارای چارچوب کلی و توصیفی است یا آنقدر گسترده است که در نهایت طی دوره چهارساله، بخش‌هایی از آن مجال اجرا نمی‌یابد و در بسیاری موارد، این بخش‌ها، کلیدی‌ترین و مهمترین موارد هستند. در بهترین حالت نیز، برنامه‌ها صرفاً دارای راهبردهای کلی و فاقد نسخه عملیاتی هستند و در عرصه اجرا، عملکرد وزارتخانه‌ها و سازمان‌های دولتی بر همان مسیر چند دهه گذشته خودشان است.
بسیاری از چالش‌های اساسی کشور که مانع پیشرفت اقتصادی و اجتماعی است، پیشینه‌ای به قدمت نظام اداری در ایران دارند که طول زمان، فرسوده‌تر و ناکارآمدتر شده‌اند:
در اقتصاد، شریان اصلی تجارت بین‌المللی، گمرک است که مورد نقد بسیاری از صادرکنندگان و واردکنندگان بوده و حل مسائل آن، به‌تنهایی خارج از اختیار قوه مجریه است. ساختار آموزش و پرورش که ۱۶.۵ میلیون دانش‌آموز و حدود ۱.۵ میلیون کادر آموزشی دربردارد، دچار بحران‌های جدی است که حل آن‌ها، با مقاومت عمومی ذی‌نفعان آن مواجه است.
با این حال، چنین چالش‌هایی و پیچیده‌تر از این‌ها در جوامع دیگر نیز وجود داشته‌اند و با یک «اراده ملی» و همراهی دولت و ملت، حل شده‌اند.
ساختار طرح برنامه دولت چهاردهم
آنچه در این طرح نوشته‌شده، نظریه‌های شخصی نگارنده نیست، بلکه راهکارهایی است که از روش‌های علمی قابل دستیابی هستند. کار نگارنده، جمع‌آوری آن‌ها در قالب یک بسته منسجم بوده است. اگرچه نویسنده این سطور، با استفاده از تجربه دو دهه مدیریت بخش خصوصی، کنشگری اجتماعی، تحصیلات تا مقطع دکتری در رشته مدیریت دولتی و ارتباط با دولت، تلاش کرده تا یک طرح کاملاً عملیاتی را ارائه دهد. در بعضی موارد نیز با اقرار به فقدان تخصص خود در آن زمینه‌ها، نسبت به «گردآوری و خلاصه‌کردن» نظرات کارشناسی به‌خصوص از مراجع رسمی نظیر «مرکز پژوهش‌های مجلس» اقدام‌کرده است.
در نهایت، ارائه «راهکارهای عملیاتی» بر مبنای «چالش‌های موجود» محوریت این سند قرارگرفته است. امید است که اجرای حتی یک مورد از این راهکارها توسط سیاستگذاران و مجریان، بتواند نسبت به حل یک مساله در کشور کمک کند.
باور ما این است که دولت چهاردهم و مجلس دوازدهم، صرف نظر از اینکه برآمده از کدام جریان سیاسی هستند، با درنظرگرفتن اصل «منافع عمومی»، ضمن استفاده از توان متخصصان و خبرگان، همراهی عمومی مردم را نیز داشته باشند. بر این اساس، قطعاً نظر لطف خداوند بزرگ شامل حال ما خواهد شد.
حل مسائل اساسی کشور
حل چالش‌های اساسی در بازه زمانی یک دولت 4 یا 8 ساله امکانپدیر نیست؛ اما اداره وضعیت کشور به همین شکل کنونی و با همین ساختار، مصداق این سخن ملاصدراست که:
ویرانه‌ای است این جهان، عمر کفاف نمی‌دهد که آباد کنیم و غیرت، رخصت نمی‌دهد که رها کنیم. اینگونه رهاکردن، نشانه دنائت است و جاهلانه مرمت‌کردن، نشانه رذالت است. پس، آبادسازی یک گوشه گم جهان به‌دست ما، آبادسازی کل عالم است به‌دست همگان. (ابراهیمی، 1402)
محمدرضا شمشیرگر – خرداد 1403
